Steeds minder leren

“Van laag tot hoog heeft het onderwijs in Nederland een dieptepunt bereikt. We zijn er allemaal getuige van, stonden erbij, velen hebben gewaarschuwd, maar niemand heeft de neergang tegengehouden. De verloedering is thans in een stroomversnelling gekomen. Het hoger beroepsonderwijs slokt de universiteiten op, de restanten van de academische wereld zijn ten prooi gevallen aan de bureaucratie à la Kafka, het voortgezet onderwijs heeft vakkennis vervangen door vaardigheid en het basisonderwijs is van een voetstuk in diggelen gevallen.” – Arnold Heertje

Schrikken we nog van deze woorden?

In deze bundel maakt een groot aantal prominenten de balans op van veertig jaar onderwijsvernieuwing in Nederland. De politicus en de beleidsmaker zijn minder ongerust over de toekomst dan de (hoog)leraar en de cultuurfilosoof, maar dat er iets ernstig mis is met ons onderwijs komt in dit boek luid en duidelijk naar voren.

Gaan we er iets aan doen?

Er zal een diepgaand debat op gang moeten komen over de toekomst van ons onderwijs. Te lang en te vaak is het onderwijsbeleid bepaald door partijpolitieke en persoonlijke belangen en opvattingen. Laten we niet bevreesd zijn om de echte problemen helder te benoemen. De vereniging Vrienden van het Gymnasium wil met deze bundel een ieder die de kwaliteit van ons onderwijs ter harte gaat, uitnodigen tot deelname aan dit debat.

Inhoud

Voorwoord – Maria L.A. Rietdijk-Helmer

I. De cultuurhistorische context
Een kwetsbare en onzekere natie op zoek naar haar identiteit – S.W. Couwenberg
Nederland lijdt aan een cultureel tekort – Paul Scheffer
Restauratie van een tempel in verval – Bob van den Boogert
Onderwijshervormingen in een breed sociaal-cultureel perspectief – Wim Rietdijk

II. De teloorgang van het onderwijs: falend beleid
Onderwijs als voertuig van cultuur – Arnold Heertje
Cultuuroverdracht begint bij de persoon – H.W. von der Dunk
Onderwijskundigen, waarheidsliefde en de Tweede Fase – J.C. Traas
Autonomie in het onderwijs – Jan Erdtsieck
De droeve staat van het onderwijs – Henk Barendregt
De onmacht van de ouders in het Nederlandse schoolbestel – Leo Prick
Onderwijs begint bij de leraar – Ton van Haperen
Onmetelijk onderwijs: elk oordeel heeft zijn voordeel – A.J. Kleywegt
Laudatio temporis acti? – H.F. Cohen

III. Ruim dertig jaar onderwijsvernieuwing: inhoudelijke kritiek
Scholenschemering – Jan Dirk Imelman
Oud of nieuw leren? Of liever gewóón leren? Of nog liever: gewoon léren – Greetje van der Werf
Methode Jupiter of Het Nieuwe Leren? – Piet Gerbrandy
Ambitie in het onderwijs: een verloren zaak? – Vivien Hargreaves
Hoger beroepsonderwijs schreeuwt om harde (les)handen – Laurence Feille
Taakdrager in het studiehuis – L.H. Wiener

IV. Een enkel positief geluid over de veranderingen
Onderwijsvernieuwing: teleurstellingen en dromen die uitkwamen – Mariëtte Hamer
Wereldburgerschap. Reflecties over het doel van onderwijs – Floris van den Berg
Correct door hoepels springen – Beatrijs Ritsema
Onder ons of het beste voor ons? De gespannen relatie tussen gymnasium en sociaal-democratie – Sjoerd Karsten

V. Intermezzo
Tien eeuwen in kwatrijnen – Marietje d’Hane-Scheltema

VI. De actualiteit van de klassieken
Dood maar springlevend. ‘Is dat nu Kunst?’ – J.M. Hemelrijk
Grammatica: bedreigd klassiek erfgoed – Frida Balk-Smit Duyzentkunst
De Schatkamer – J.M. Bremer
Het gymnasium in eigentijds verband – A. Stevens

VII. Het gymnasium als speciale kweekvijver?
Eeuwige gymnasiale strijd – Hessel van Hoorn
Reservaat of voorland van de klassieken? – Anton van Hooff
Klassieken vragen vrijheid – Vincent Hunink
Regeren is vooruitzien: drie visionaire pleidooien – A. Mantel
Cultuur en Onderwijs – A. Wintjes

VIII. Wetenschap in het nauw
Wetenschap als cultuur – Sander Bais
Reële bezwaren tegen realistisch reken- en wiskundeonderwijs – Henk Visser
Techniek, cultuur en de berekenende student – Adrienne van den Bogaard
Op weg naar het einde – Klaas Landsman