Bevochten groei

Anne van Arend (Utrecht 1923 – Vught 2009) liet een groot aantal autobiografische verhalen achter. Een deel daarvan gaat over haar kindertijd tot en met de bevrijding van 1945. Al in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw hadden ook in Nederland veel Joden confronterende ervaringen met het opkomend fascisme. Anne geeft daarvan voorbeelden, op eigen belevenissen gestoeld. Dat geldt nog sterker voor de oorlogsjaren en de bevrijding. Uit al die beschrijvingen komt een beeld boven van een sterke vrouw. En ook van een meisje dat met grote onbevangenheid naar het leven bleef kijken. Misschien juist daardoor heeft zij die verschrikkingen kunnen overleven.

Enkele citaten:

‘Ten aanschouwen van de hele klas werd mij een metalen band om m’n hoofd gedaan, met metalen kruisbanden. Vervolgens deelde hij het bord met een verticale krijtstreep doormidden. Boven de linkerhelft werd geschreven: “semitische ras”, boven de rechterkant: “Arische ras”.’

‘Dit keer hadden we geen keuze: alle joden kwamen te wonen in enkele straten, dicht bij het station gelegen. Da’s makkelijk voor het transport, was het commentaar van m’n vader.’

‘‘”Ja, we kunnen elk ogenblik opgehaald worden. We zullen het niet overleven. We moesten vluchten. En weer vluchten. We bezitten nu helemaal niets meer. Ik ben opgelucht.”’

‘We tornden de gele sterren van hun weinige kledingstukken en lieten die door de wind alle richtingen uitwaaien.’