De levenskunstenaar

Ofschoon Graciáns Oráculo manual een rijke vertaal­traditie kent, heeft aan El Discreto sinds 1724 geen Nederlandse vertaler zich gewaagd. Ten onrech­te: de uiteenzettingen van De levenskunstenaar en de aforismen van het Handorakel vullen elkaar aan en verwijzen naar elkaar.

Deze vertaling kwam tot stand op de geregelde bijeenkomsten van een kring hispanisten en Graciánkenners in Amsterdam. Als brontekst werd de versie uit de Obras completas (Madrid, Aguilar, 1967) gebruikt, met enkele cor­recties op basis van andere uitgaven en eigen in­zichten. Hoe slaag ik er in om goed en bovendien aangenaam te leven?

Wie het theoretische eerste hoofdstuk van De levenskunstenaar heeft doorgenomen vindt antwoord hierop in de 24 overige. Als het wenselijk is de mens met het oog op zijn levensvervulling te (her)vormen, dan kan dit volgens Gracián uitsluitend met behulp van het intellect, maar rekening houdend met ieders persoonlijke aanleg. Voor wie de kunst van het goed leven wil beheersen staan in elk hoofdstuk aanwijzingen op een bepaald terrein. Bijvoorbeeld hoe grappen te maken die in de smaak zullen vallen, of hoe om te gaan met domme mensen. Vaak geestig en scherp van tong gebracht en veelal met voorbeelden van (historische) personen die de besproken vaardigheid goed beheersen.

Gracián gebruikt veel beelden en termen uit de kookkunst, vechtsporten, kaartspel en het handelsverkeer om zijn richtlijnen te verhelderen. Wie in het leven regels als die van commercie, sport en spel weet te hanteren kan daar zijn voordeel mee doen, zonder ethische principes te schenden. Een levenskunstenaar slaagt er in alle middelen onder controle te krijgen en kan in overeenstemming met zijn psychische gesteldheid elk beroep uitoefenen, met profijt en voldoening zijn leven leiden en zich voorbereiden op het hiernamaals.