San Manuel Bueno – Heilige en martelaar

In een Spaans bergdorpje leeft een heilige – althans, een man die door de dorpelingen als een heilige op handen gedragen wordt: pastoor Don Manuel. Zijn zalvende woorden, wijze raad, en schijnbaar onwankelbaar geloof verschaffen de dorpelingen de troost en vroomheid die hen in staat stelt om het leven van alledag met optimisme tegemoet te treden. De kerkdiensten worden goed bezocht en in het dorp heerst harmonie.

Maar dan keert Lázaro Carballino terug naar het dorp, na jaren in de Verenigde Staten te hebben gewoond. Hij beschouwt de dorpelingen als onbehouwen boerenpummels; religie ziet hij als de opium voor het volk. Op de jubelende verhalen over Don Manuel reageert hij dan ook sceptisch. Als de twee elkaar ontmoeten, zijn de dorpelingen ervan overtuigd dat ook Lázaro weldra betoverd zal raken door Don Manuels heiligheid. Maar Lázaro ontdekt al gauw dat Don Manuel zelf een vreselijk geheim met zich meedraagt.

Miguel de Unamuno (1864 – 1936), Spaans schrijver/filosoof van het tragisch levensgevoel, schreef deze voor zijn denken kenmerkende novelle in 1930.